1 Mayıs 1988 Kaktüs Dergisi Yayın Hayatına Başladı

1980’den önce sol siyasi hareketler bünyesinde kurulan derneklerde örgütlenen kadın muhalefeti, 12 Eylül Askeri Darbesi’nden sonra başta Yazko, Kadın Çevresi, Somut dergisi gibi entelektüel mecralarda yürütülen faaliyetlerle, daha sonra kadın hakları talebiyle düzenlenen kampanyalarla giderek kurumsallaşmıştır. 1987’de başlatılan Dayağa Karşı Kampanya’nın ürünü olan Bağır Herkes Duysun başlıklı kitabı hazırlayan kadınlardan beşi, politik ortaklaşmalarının yarattığı teşvikle bir dergi çıkarma kararı alırlar. Başta sosyalist feminist bir dergi çıkarmayı amaçlamıyor olsalar da hazırlık sürecinde kendilerini sosyalist feminist olarak tanımlamaya başlarlar. Aynı adla başka bir derginin yayımlanıyor olması nedeniyle derginin adını Sosyalist Feminist Kaktüs dergi olarak belirlemişlerdir. Derginin adı, kaktüs bitkisinin farklı şartlarda yaşayabiliyor olması, mücadeleciliğiyle kadınları tarif eden bir metafor olması nedeniyle tercih edilmiştir. Sosyalist feminist bir kadın hareketinin programını ortaya koyan çıkış yazısının başlığı “Biz Sosyalist Feministiz”dir. 1 Mayıs 1988’de yayımlanmaya başlayan Kaktüs dergisi iki ayda bir Eylül 1990’a kadar 12 sayı yayımlanmış, ilk yayın kurulu Banu Paker, Gülnur Savran, Nalân Akdeniz, Nesrin Tura ve Sedef Öztürk’ten oluşmuştur. Derginin sahibi Canan Bayraktutan’dır. Türkiye ve dünyadaki kadınların toplumsal sorunlarına geniş yer verilen dergide, okuyucu mektupları, söyleşi, tartışma ve yorum başlıklı sayfalar bulunmaktadır; okurlarından gelen öneriler doğrultusunda belirli günlerde okur toplantıları da düzenlenmiştir. Türkiye’deki ilk sosyalist feminist odak olan Kaktüs dergisi cinsellik, politika, kadın emeği, kadına yönelik şiddet, sosyalizm ve kadınlar temalarıyla sosyalist feminist tartışmanın Türkiye’deki sınırlarını belirlemiştir. Dergiye katkıda bulunan yazarlar söz konusu dönemde kadın muhalefetinin, yürütülen hak mücadelesinin özneleri olmuştur.

Kaynak

Hülya Osmanağaoğlu Bilmiş (2006) 1988-1990 Yıllarında Dünya Değişirken Türkiye’de
Sosyalist Feminizme Kaktüs’ten Bakmak, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi SBE Kadın Çalışmaları Anabilim Dalı.

Selda Malkoç Kılıç ve Duygu Vefikuluçay Yılmaz (2019) “Cumhuriyet Dönemi Kadın Dergileri (1923-1992)”, Opus, 10(17): 2139-2156.

Filiz Koçali (2003) “Kaktüs: İlk sosyalist feminist dergi”, Bianet, https://bianet.org/cocuk/siyaset/9780-kaktus-ilk-sosyalist-feminist-dergi, [Erişim Tarihi, Haziran 2021].

Şükran Şakir (2021) “Mayıs 1988: Sosyalist Feminist Kaktüs’ün ilk sayısı yayınlandı”, Çatlak Zemin, https://catlakzemin.com/1-mayis-1988-sosyalist-feminist-kaktusun-ilk-sayisi-yayinlandi/, [Erişim Tarihi, Haziran 2021].

Yazar
Demet Sayınta