8 Haziran 2012 Kürtaj Haktır Eylemi

Tüm dünyada binlerce kadının hayatına mal olmuş kürtaj yasağı, Türkiye’de kürtaj hakkının 1983 yılında yasal güvenceye kavuşturulmasından sonra aşılmıştır. Kürtaj yasağının neden olduğu tehlikeler bilinmesine rağmen 25 Mayıs 2012 tarihinde Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın İstanbul’daki Uluslararası Nüfus ve Kalkınma Konferansı Eylem Programı’nın uygulanmasına ilişkin 2012 Uluslararası Parlamenterler Konferansı’nda “Kürtaj cinayettir” değerlendirmesinde bulunması, bir gün sonra AKP Kadın Kolları 3. Olağan Kongresi’nde “Her kürtaj bir Uludere’dir” sözleri ve Sağlık Bakanlığı’nın kürtajın yasal düzenlemesiyle ilgili çalışmaya 31 Mayıs’ta başlayacaklarını duyurması üzerine kürtaj hakkının geri alınmasına karşı çıkmak amacıyla ‘Kürtaj Haktır Karar Kadınların Platformu’nda bir araya gelen kadınlar 2012 yılı Haziran ayında çalışmalarına başlamıştır. Platform kırktan fazla bileşeniyle sekiz ay boyunca çeşitli illerde geniş katılımlı eylemler, kürtaj kampanyaları ve etkinlikler düzenlemiştir. 8 Haziran 2012 Cuma günü, kürtaj yasağını ve Erdoğan’ın kürtaja ilişkin açıklamalarını protesto etmek amacıyla kadın bedeni üzerinden erkeğin ve devletin elini çekmesi talebiyle ‘Kürtaj haktır Uludere katliamdır’ sloganıyla Türkiye’nin 22 ilinde eş zamanlı yürüyüş ve oturma eylemleri gerçekleştirmiştir. Platformun kürtaj yasağına karşı gerçekleştirdiği etkinlikler şunlardır:
•Kürtaj yasağının kadınlar için ne anlama geldiğini açıklayan bir bildiri hazırlanarak dağıtılmış,
•17 Haziran Pazar günü sadece İstanbul eylemine binin üzerinde kadının katıldığı, Ankara ve İzmir’de geniş katılımlı yürüyüşler gerçekleştirilmiş,
•28 Haziran’da, Galatasaray’dan Taksim’e ‘Kürtaj, Gebelik, Bekaret Fişlemez’ eylemi yapılmış,
•8 Eylül Cumartesi günü ‘Tecavüze uğrayan kadınları doğurmaya zorlayan hukukunuz batsın’ pankartıyla, Nevin ve Zeynep şahsında, fiili kürtaj yasağına ve hukuk mercilerinin yaklaşımına karşı eylem yapılmış,
•’Doğru sanılan yanlışlara’ ve kürtaj uygulamasındaki sorunlara ve istenmeyen bir gebelik sonucu kürtaj yaptırmak için başvurulduğunda karşılaşılan engellerle ilgili deneyim ve uygulamalara yer verilen bir bilgilendirme broşürü hazırlanmış,
•Kadınları birçok engelle karşı karşıya bırakan kürtajla ilgili uygulamalara dikkat çekmek amacıyla, ‘Süre’, ‘Erkekler Korunsun’, ‘Suçlu’ ve ‘İkna Odası’ başlıklı dört video hazırlanmış; ortalama birer dakika süren videolarda yasal kürtaj süresinden ceza uygulamalarına, ikna sürecinden takip ve korunma yöntemlerine kadar pek çok konuda uygulanan fiili engellemelere işaret edilmiş,
İkna Odası: http://www.youtube.com/watch?v=jfrOr_yPBn4,
Suçlu: http://www.youtube.com/watch?v=pjy9iFTVvlE,
Erkekler Korunsun: http://www.youtube.com/watch?v=Ak3AYFLJcQo,
Süre: http://www.youtube.com/watch?v=VZrv8V1xfrE,
•’Hangi İnsan Hakları? Film Festivali’ kapsamında kadınlarla ‘kürtaj hakkı’ konulu bir Forum Tiyatrosu gerçekleştirilmiş, ilk oyun 12 Aralık’ta, Salt Galata’da gösterilmiş,
•Kürtaj yasağı, fişleme, sezaryen deneyimleri üzerinden devletin kadın düşmanlığını ifşa etmek amacıyla “Rahim Hikâyeleri” adıyla hikâyeler toplanmış; kadınların doğururken, kürtaj olurken, sezaryen yaptırırken yaşadıkları kötü deneyimler http://www.kurtajhaktir.com, sitesinde biriktirilmiş,
•Kürtaj Haktır Karar Kadınların Platformu, 3 Mayıs 2013 tarihinde Kürtaj yapmayan/kürtaj yaptırmanın önüne engel koyan hastanelerde uygulamaların kürtaj hakkı yönünde düzenlenmesi talebiyle, bir eğitim-araştırma hastanesi olup kadın doğum bölümü olduğu halde kürtaj yapmayan hastanelerden biri olan Taksim İlk Yardım Hastanesi bahçesinde bir basın açıklaması yapmış,
•İspanya Hükümetinin kürtaj hakkını yasaklamaya yönelik yasa tasarısı İspanya ve Avrupa’nın her yerinde kadınların tepkisiyle karşılaşmış; Kürtaj Haktır Karar Kadınların Platformu, İspanya’da kürtaj hakkından vazgeçmemek için mücadele eden kadınlarla dayanışmak için 1 Şubat 2014 tarihinde İspanya Konsolosluğu önünde bir basın açıklaması yapmış,
•Kürtaj Haktır Karar Kadınların Platformu 30 Mart 2014 tarihinde yapılacak mahalli idareler genel seçimlerinde, kadınları kürtaj yasakçılarına oy vermemeye ve ‘Kürtaj yasakçılarına oy yok’ demek için 28 Mart 2014 tarihinde mor giyip sokağa çıkmaya çağırmış,
•26 Mart 2014 tarihinde Kadıköy sokaklarında Kürtaj yasakçılarına oyumuz yok!! #kurtajyasalhastanedeyasak yazılamaları yapılmış,
•28 Mart 2014 tarihinde Kürtaj yasakçılarına oyumuz yok!! #kurtajyasalhastanedeyasak sosyal medya eylemi yapılmış ve
•Kürtaj Haktır Karar Kadınların Platformu, 3 Ekim 2016 tarihinde Polonya’da kürtajın yasaklanması girişimine direnen Polonyalı kadınlarla dayanışma mesajı yayınlamıştır.

Dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, 2012 yılındaki ‘Kürtaj cinayettir’ sözlerine benzer açıklamaları sonraki yıllarda da sürdürmüştür. 24 Kasım 2014’te Kadın ve Demokrasi Derneği’nin (KADEM) düzenlediği I. Uluslararası Kadın ve Adalet Zirvesi’nde ‘kadın erkek eşitliğinin fıtrata ters’ olduğu ve ‘feministlerin anneliği kabul etmedikleri’ ifadeleri, 30 Mayıs 2016’da TÜRGEV’in 20. yıldönümü için düzenlenen törende yaptığı konuşmada ‘Müslüman aile doğum kontrolü yapmaz’ açıklaması, 6 Haziran 2016’da Kadın ve Demokrasi Derneği’nin (KADEM) Üsküdar’daki yeni hizmet binasının açılışında ‘çalışan kadınların annelikten imtina ettiği ve kadınlığını inkâr ettiği’, nikâh şahidi olduğu Alişan ve Buse Varol’un düğününde ‘Güçlü milletler güçlü ailelerden oluşur. Bizi yıllarca doğum kontrolüyle aldattılar’ açıklamaları Türkiye’de 2007’de başlayıp 2012 yılından itibaren sistematikleşen ve fiili bir yasağa dönüşen kürtaj karşıtı uygulamaları güçlendirme amacındaki açıklamalardır. Bugün 53 ilde devlet hastaneleri isteğe bağlı kürtaj yapmazken, diğer illerde de ancak belli hastanelerde, belli doktorlar kürtaj yapmaktadır.
Erdoğan’ın nüfus planlaması ve kadınlara yönelik açıklamalarının ardından Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı’nın 12 ili kapsayan araştırma sonuçlarına göre kadınlar, hamileliklerinin 10. haftasına kadar yasal hakları olan isteğe bağlı sağlıklı, güvenilir ve ücretsiz kürtaja, sadece büyük şehirlerdeki birkaç hastanede erişebilmektedirler. Görüşme yapılan 184 kamu hastanesinin 74’ünde kürtaj yapılabildiği söylendiği halde, sadece Ankara, İzmir ve İstanbul’daki 9 hastanede yasaya uygun bir şekilde (hamileliğin 10. haftasına kadar, evli ve bekâr ayrımı yapılmaksızın) isteğe bağlı kürtaj yapılıyor. Buna karşılık kadınların diğer illerdeki kamu hastanelerinde ücretsiz ve güvenli isteğe bağlı kürtaj olmaları mümkün değil. Ankara’da kürtaj yapılan üç hastaneden birinde kürtaj olabilmek için kadınların anestezi ücretini ödemek zorunda olmaları da kamu hastanesinde isteğe bağlı kürtaj yapılsa bile bunun ücretlendirilebildiğini gösteriyor. Sağlık Bakanlığı’nın 05.02.2015 tarihinde Mor Çatı’nın İstanbul’daki hastanelerde kürtaj uygulamalarına ilişkin araştırmasına cevaben ’10 hafta sonuna kadar tıbbi bir zorunluluk olmadan isteğe bağlı olarak gebeliğin sonlandırılmasının Bakanlığımıza bağlı hastanelerde yapılmasında herhangi bir kısıtlama bulunmamaktadır.’ açıklamasına rağmen, 10 kadın örgütünün katılımıyla genişletilen bu araştırma Bakanlığın açıklamalarının aksine kadınların ücretsiz, güvenli ve erişilebilir kürtaj haklarının engellendiğini ve yasada herhangi bir değişiklik yapılmamış olmasına rağmen hastanelerin keyfi olarak kürtaj yapmadığını, kürtaj kararının kadınlara bırakılmadığını, kadınlara hastane görevlileri tarafından yanlış ve eksik bilgi verildiğini göstermektedir. Ayrıca sağlık sistemini tek bir çatı altında toplayan Medula sisteminde ‘isteğe bağlı kürtaj butonunun’ kaldırılması kürtaj yasağının yasada olmasa da uygulamada hayata geçirildiğinin göstergesidir.

Kaynak

Sosyalist Feminist Kolektif (2012) “Kürtaj Haktır Karar Kadınların Platformu”, http://www.sosyalistfeministkolektif.org/kampanyalar/parcas-olduklar-m-z/platformlar/kurtaj/%E2%80%A2kurtaj-haktir-karar-kadinlarin-platformu/, [Erişim Tarihi, Haziran 2021].

İrfan Aktan (2020) “Sedef Erkmen: Türkiye’de fiili bir kürtaj yasağı uygulanıyor”, Gazete Duvar, https://www.gazeteduvar.com.tr/yazarlar/2020/08/16/sedef-erkmen-turkiyede-fiili-bir-kurtaj-yasagi-uygulaniyor, [Erişim Tarihi, Haziran 2021].
Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı (2016) “Kamu Hastaneleri Ku¨rtaj Uygulamaları Araştırma Raporu”, https://morcati.org.tr/izleme-raporlari/371-kamu-hastaneleri-ku-rtaj-uygulamalari-arastirma-raporu/, [Erişim Tarihi, Haziran 2021].
Filiz Karakuş (2021) “8 Haziran 2012: 22 ilde eşzamanlı eylem: Kürtaj Haktır Karar Kadınların!”, Çatlak Zemin, https://catlakzemin.com/8-haziran-2012-22-ilde-eszamanli-eylem-kurtaj-haktir-karar-kadinlarin/, [Erişim Tarihi, Haziran 2021].
BBC (2018) “Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 2012’den bugüne tartışma yaratan nüfus planlaması açıklamaları”, https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-44026368, [Erişim Tarihi, Haziran 2021].

Yazar
Demet Sayınta