Amerika Birleşik Devletleri’nde intersekslerin ilk halka açık eylemi, halihazırda feshedilmiş olan Kuzey Amerika Intersex Derneği’nin (ISNA) üyeleri ve onların destekçileri tarafından Amerikan Pediatri Akademisi’nin Boston’daki yıllık konferansı sırasında, transseksüellere tehdit oluşturduğu kabul edilen kuruluşları protesto için Heidi Walcutt’un öncülüğünde, 26 Ekim 1996 yılında gerçekleşmiştir.

1996 yılı, Amerika Birleşik Devletleri’nin interseks çocuklara yönelik rıza dışı genital cerrahiyi açıkça kapsamayan sadece kadın sünnetine karşı ilk ulusal yasayı uygulamaya geçirdiği yıldır ve bu gelişme interseks topluluğu içinde büyük bir tepkiye neden olmuştur. Amerikan Pediatri Akademisi’nin o yılki konferansında Kuzey Amerika Intersex Derneği üyelerinden Morgan Holmes’un tipik cerrahi müdahalelerle ilgili etnik ve yasal adaletsizlikler üzerine yaptığı araştırma hakkındaki, Max Beck’in ise çocukların gelişimi ve özerkliği ve travmadan kurtulma yolları hakkındaki makalelerini sunmalarına izin verilmemiş ve intersekslerin ilk halka açık gösterisi gerçekleşmiştir. Gösteride rıza dışı bebek genital ameliyatları kınanmış ve tıp endüstrisinin sorunu dikkate alması talep edilmiştir. Olay sonrasında gösterinin tartışıldığı bir New York Times makalesinde doktorlar, söz konusu aktivistleri ‘sesli bir azınlık’ olarak tanımlayıp iddia ve taleplerini reddetmişlerdir. Ancak bu anlayış yıllar içinde değişmiştir.

İstatistikler, dünya nüfusunun % 0,05 ila % 1,7’sinin interseks özelliklerle doğduğuna işaret etmektedir; Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Ofisi’nin bir girişimi olan Libres e Iguales (Özgür ve Eşit) belgesinde belirtildiği gibi, üst eşiği temsil eden yüzde, kızıl saçlı insan sayısı kadardır. Belgede terim, vücudun geniş bir yelpazedeki doğal çeşitliliğini tanımlamak için kullanılmıştır. Bazı durumlarda interseks özellikleri doğumda görülürken, bazılarında ise ergenliğe kadar kendini göstermemektedir. İnterseks kişilerde bazı kromozomal varyasyonlar bile fark edilmeyebilir. İnterseks insanlar, erkek ve kadın bedenleri hakkındaki tipik ikili kavramlarla uyuşmayan cinsel özelliklerle (genital organlar, gonadlar ve kromozomal kalıplar gibi) doğarlar.

İnterseksler için en büyük problem reşit olmadan önce aileleri tarafından ‘tedavi’ye zorlanmalarıdır. Ailelerin istekleri doğrultusunda interseks çocuklara cerrahi operasyonlar uygulanmakta ve çocuklar hormon tedavisine zorlanmaktadır. İntersekslere karşı bu tutumun homofobiye dayandığı düşünülmektedir.

26 Ekim 2016’daki etkinlik kapsamında, Birleşmiş Milletler ve bölge komitelerinden bir grup insan hakları uzmanı, interseks çocukların ve yetişkinlerin hak ihlallerine son verilmesi için acil bir çağrı yapmış ve hükümetleri interseks çocuklarda, ameliyatlar ve bilgilendirilmiş onamları olmadan gereksiz tedaviler ve sterilizasyon dâhil olmak üzere zararlı tıbbi uygulamaları yasaklamaya çağırmışlardır: ‘Dünyanın her yerinde interseks bebekler, çocuklar ve gençler, toplumun erkek ve kadın bedenlerine ilişkin beklentilerine uygun hale getirilmek için görünüşlerini zorla değiştirmek amacıyla ameliyatlara, hormon tedavilerine ve diğer gereksiz tıbbi prosedürlere tabi tutulmaktadır. Çoğu zaman olduğu gibi, bu prosedürler tam, özgür ve bilgilendirilmiş onamları olmadan yapıldığında temel insan haklarının ihlalidir.’

26 Ekim’de örgütler, intersekslere yönelik ayrımcılığa son vermek ve bedensel bütünlük, fiziksel özerklik ve kendi kaderini tayin hakkını güvence altına almak, gerçekliklerinin ‘bozukluklara’ indirgenmesini protesto etmek için farklı eylemlerle talepleri konusunda bilinç yaratmaya çalıştıkları interseks farkındalık gününü kutlamaktadırlar. Türkiye’de ise intersekslerin LGBTİ+ örgütleriyle temasa geçmesi ve LGBT kısaltmasına “İ”nin eklenmesi 2009 yılında gerçekleşmiştir.

Kaynak

Interact Advocates for Intersex Youth, “What is Intersex Awareness Day?”, https://interactadvocates.org/intersex-awareness-day/, [Erişim Tarihi, Haziran 2021].

Outright Action International (2017) “Intersex Awareness Day”, https://outrightinternational.org/content/intersex-awareness-day, [Erişim Tarihi, Haziran 2021].

CIPDH, “26 October-Intersex Awareness Day”, https://www.cipdh.gob.ar/uncategorized/26-october-intersex-awareness-day/?lang=en, [Erişim Tarihi, Haziran 2021].

Yazar
Demet Sayınta