1 Nisan 1923’te Birinci Dönem Büyük Millet Meclisi’nin feshedilip seçimlerin yenilenmesine karar verilmesinden sonra kadın hakları savunucusu, eğitimci, yazar, gazeteci ve Müdafa-i Hukuk Hareketi’nin mensubu olan Nezihe Muhiddin 4 Haziran tarihli Vakit gazetesinde yayımlanacak bir makale kaleme aldı. Kamuoyunda geniş yankı uyandıran bu makalede Kurtuluş Savaşı’nda üzerine düşeni yapan “Anadolu’nun asil kadının” toplumun her biriminde açık ve fiili bir rolü olduğunu, siyasi haklardan da yararlanması gerektiğini öne sürülmekteydi. Makalenin yayınlanmasından yaklaşık on gün sonra, kadın hakları mücadelesi için Nezihe Muhiddin öncülüğünde 15 Haziran 1923’te Darülfünun Konferans Salonu’nda toplanan kadın komitesi, Kadınlar Halk Fırkası adıyla bir siyasi parti kurma kararı aldı. 16 Haziran’da İstanbul Valiliği’ne partinin kuruluşu için resmi başvuruda bulunuldu.

Başvuru dilekçesine göre partinin başkanı Nezihe Muhiddin, 2. başkanı Nimet Rüveyda, genel sekreteri Şükufe Nihal, saymanı Latife Bekir, muhasebecisi ise Seniyye İzzeddin olacaktır. Parti tüzüğünde, partinin kadınların iktisadi, sosyal ve siyasi olarak gelişmelerini sağlayıp siyasi haklarını en kısa zamanda almaları amacıyla kurulmuş olduğu belirtilmektedir. Bu birincil amacın yanı sıra parti, kadınların belediye seçimlerine katılmaları için çalışmayı, aile ve evlilik kanunlarını kadınların yararına olacak şekilde düzenlemeyi, kadınların çalışma yaşamına katılmalarını sağlamayı, eğitimleri için çalışmayı amaçlamaktadır.

Partinin kuruluş dilekçesinin İstanbul Valiliği’ne tesliminden sekiz ay sonra, İçişleri Bakanlığı, 1909 tarihli seçim yasasında kadına seçme ve seçilme hakkı tanınmadığı gerekçesiyle partinin kurulmasını onaylamaz. Kadınlar Halk Fırkası girişimi, bu engellemeye siyasi bir amaçları olmadığını ilan edip Türk Kadınlar Birliği derneği çatısı altında örgütlenerek yanıt verir.

Kaynak

Ayten Sezer Arığ (2020) “Türk Kadınlar Birliği”, Atatürk Ansiklopedisi, https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/T%C3%BCrk_Kad%C4%B1nlar_Birli%C4%9Fi, [Erişim Tarihi, Haziran 2021].

Filiz Karakuş (2021) “15 Haziran 1923: Kadınlar Halk Fırkası kuruldu”, Çatlak Zemin, https://catlakzemin.com/15-haziran-1923-kadinlar-halk-firkasi-kuruldu/, [Erişim Tarihi, Haziran 2021].

Yazar
Demet Sayınta